ปัญหาหมอกควันและไฟป่าในภาคเหนือ มักเกินขึ้นในฤดูแล้ง ระหว่างเดือนมกราคมถึงเมษายนของทุกปี ซึ่งเป็นช่วงที่สภาพอากาศนิ่ง เนื่องจากความกดอากาศสูง ทำให้การระบายอากาศในแนวดิ่งน้อย ฝุ่นละเอียดขนาดเล็กจึงแขวนลอย ไม่ถูกพัดพาขึ้นสู่บรรยากาศระดับสูงขึ้นไป เกิดความเข้มข้นของมลพิษทางอากาศ สาเหตุมาจากการเผาในที่โล่งเป็นหลัก แบ่งออกเป็น 3 สาเหตุย่อย ได้แก่ 1) การเกิดไฟป่า 2) การเผาเศษวัชพืชและวัสดุทางการเกษตรจากกิจกรรมการปลูกข้าวโพด และ 3) การเผาเศษวัชพืชและวัสดุทางการเกษตรจากกิจกรรมการปลูกไร่หมุนเวียน
ข้อมูลล่าสุดจากรายงานสถานการณ์และคุณภาพอากาศประเทศไทย กรมควบคุมมลพิษ เมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2566 เวลา 11.00น. ระบุว่า สถานการณ์คุณภาพอากาศพื้นที่ภาคเหนือ มีคุณภาพอากาศอยู่ในระดับปานกลาง ถึง มีผลกระทบต่อสุขภาพ สารมลพิษทางอากาศที่ตรวจพบเกินมาตรฐาน ได้แก่ ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) ตรวจพบค่าระหว่าง 47 – 513 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร (µg/m3)
โดยพื้นที่วิกฤตที่สุดอยู่ที่ ตำบลเวียงพางคำ อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย และตำบลเวียง อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย พบค่าฝุ่น PM2.5 สูงมากถึง 513 และ 407 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร (µg/m3) ตามลำดับ ฝุ่น PM2.5 ถือเป็นอีกหนึ่งปัญหาใหญ่ ที่ทางภาครัฐต้องเร่งดำเนินการแก้ไขอย่างรวดเร็วที่สุด เพื่อลดผลกระทบและความเสี่ยงทางสุขภาพของประชาชนที่อาจเกิดขึ้นตามมาในอนาคต
ถอดบทเรียนปัญหาหมอกควันและไฟป่าในภาคเหนือ ผ่านสื่อสังคมออนไลน์กับกรณีเคสของ “คุณหมอกฤตไท ธนสมบัติกุล” อาจารย์ประจำศูนย์ระบาดวิทยาคลินิกและสถิติศาสตร์คลินิก ภาควิชาเวชศาสตร์ครอบครัว คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ที่ได้ออกมาเขียนบอกเล่าเรื่องราวของตัวเองในวัย 28 ปี ผ่านทางเฟซบุ๊กแฟนเพจ “สู้ดิวะ”
“คุณหมอกฤตไท ธนสมบัติกุล” ได้ใช้ชีวิตอย่างเต็มที่กับการเรียน และการทำงานที่คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ อีกทั้งยังได้มีการเรียนต่อปริญญาโท และเรียนต่อเฉพาะทางอีกหลายด้าน โดยตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา คุณหมอกฤตไท ได้ให้ความสำคัญในเรื่องการใช้ชีวิตของตนเอง ทั้งในเรื่องการรับประทานอาหาร การนอนหลับ และการออกกำลังกาย รวมถึงมีการวางแผนชีวิตในอนาคตไว้ได้อย่างงดงาม แต่แล้วสิ่งที่ไม่คาดฝันก็เกิดขึ้น เมื่อคุณหมอตรวจพบ “มะเร็งปอดระยะสุดท้าย”
เรื่องราวของคุณหมอกฤตไท ได้สร้างความตระหนักต่อสังคมไทย อีกทั้งกระตุ้นหน่วยงานของรัฐให้มีการบังคับใช้กฎหมายอย่างเคร่งครัด เกี่ยวกับปัญหามลพิษทางอากาศที่เกินมาตรฐานในพื้นที่ภาคเหนือ ซึ่งสาเหตุหลักของปัญหาดังกล่าวมาจาก “การเผาป่า” ปฏิเสธไม่ได้ว่า “กรรมพันธุ์” มีส่วนที่ทำให้เกิดเซลล์มะเร็งได้ แต่สิ่งแวดล้อมที่ดี และอากาศที่บริสุทธิ์ ก็มีส่วนช่วยลดความเสี่ยงหรือชะลอการเกิดโรคมะเร็งปอดได้เช่นกัน
ปัญหาหมอกควันและไฟป่า รวมถึง PM2.5 ในพื้นที่ภาคเหนือ จึงเป็นอีกปัญหาใหญ่ที่ทางภาครัฐ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ต้องเร่งดำเนินการแก้ไขอย่างเร็วที่สุด ที่ผ่านมาได้มีการกำหนดมาตรการ “ห้ามเผา” ในแต่ละจังหวัด แต่ก็ยังไม่ประสบผลสำเร็จเท่าที่ควร เนื่องจากการบังคับใช้กฎหมายยังไม่เข้มงวด ประชาชนในพื้นที่จึงต้องป้องกันตนเองจากมลพิษทางอากาศ ด้วยการสวมใส่หน้ากากอนามัย หรือติดตั้งเครื่องฟอกอากาศเบื้องต้นไปก่อน
ปรับปรุงเนื้อหาจาก: รายงานสุขภาพคนไทย เล่มปี 2564 (หมวด 10 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ) หน้าที่ 58 – 65
แหล่งอ้างอิงเพิ่มเติม:
